Haydn – SMC 2021
Joseph Haydn (1732 – 1809) – Symfonie nr. 90 in C, Hob.I:90, 1e deel
Joseph Haydn schreef in totaal meer dan 100 symfonieën. De meeste ontstonden in de lange jaren dat de componist werkzaam was aan het hof van de familie Esterházy in Eisenstadt. Alleen de laatste series (vanaf nr.82) werden geschreven op verzoek van opdrachtgevers van buiten Eisenstadt. Haydn voelde zich in de moerassen tussen Wenen en Budapest levend begraven. Een opdracht van een muzikaal genootschap uit Parijs ,‘Les Concerts de la Loge Olympique’, kwam hem als geroepen. In verhouding tot het hofensemble van de Esterházy’s beschikte de ‘Loge Olympique’ over een enorm orkest. Maar liefst 70 strijkers, dubbele bezetting houtblazers, etc. Zo’n groot orkest, driemaal de omvang van het orkest in Eisenstadt, bood de avontuurlijke componist natuurlijk nieuwe mogelijkheden.Voor dit briljante genootschap componeerde Haydn in de jaren 1785 en 1786 een serie van zes vernieuwende symfonieën, die heden ten dage te boek staan als de ‘Parijse Symfonieën’. In 1788 componeerde Haydn nog twee symfonieën (nrs. 90 en 91) in opdracht van de oprichter van ‘Les Concerts de la Loge Olympique’, Claude-François-Marie Rigoley, Comte d’Ongy (1756-1790), een Franse edelman, militair officier, invloedrijk beschermheer van de kunsten en vrijmetselaar.
De symfonie in C opent met een plechtstatig tutti. Goh, denk je, dat wordt zware kost! Niets daarvan. Het lichtvoetige hoofdthema dient zich al hoorbaar in het korte Adagio al aan. Heel het eerste deel van deze voor Parijs gecomponeerde spirituele symfonie draait om een simpele serie van zes identieke nootjes. Al in de eerste maat van het Allegro assai presenteert Haydn zijn creatieve vondst. Sprankelende soli voor strijkers en vooral blazers maken er wervelende vertoning van. De introductie van het neventhema is aan de fluit toevertrouwd. Vreemde gedachte: deze symfonie in al zijn blijmoedigheid en bezorgdheid ging slechts enkele maanden vooraf aan de bestorming van de Bastille.
Han van Tulder (www.hanvantulder.nl)
